*η συνέντευξη δόθηκε το 2012 όταν ο Ν. Τασιάκος ήταν 98 ετών. Έφυγε από την ζωή το 2015 σε ηλικία 101 ετών.

Ας κάνουμε μια κατάδυση, όχι 1,000 λέβγιες κάτω από την θάλασσα αλλά 80 περίπου χρόνια υπό το σήμερα. Στα βάθη της Ιστορίας, συνταξιδιώτες και συμμαχητές με το ηρωικό πλήρωμα του υποβρυχίου ‘’Παπανικολής’’. Παραμονή Χριστουγέννων του 1940

***

Βρισκόμαστε κάπου στο Χαλάνδρι, λίγα μέτρα από την κεντρική λεωφόρο Παπανικολή, στο διαμέρισμα του τελευταίου εν ζωή τορπιλητή του θρυλικού υποβρυχίου.

Ο Νικόλαος Τασιάκος, είναι ένας από τους εναπομείναντες τις γενιάς των ηρώων και μας παίρνει κοντά τους σε ένα ταξίδι, στην Ιστορία, μέσα από τα μυστήρια και φοβερά ‘μονοπάτια’ των βυθών, εν καταδύσει. Πρόσω ολοταχώς!

Σήμερα είμαι 98 χρονών (2012). Στις 6 Αυγούστου μπαίνω στα 99. Από το πλήρωμα του Παπανικολή εκείνης της εποχής, δυστυχώς, δεν ζει κανείς άλλος εκτός από εμένα. Φύγανε όλοι εκείνοι οι λεβέντες, αληθινά παλικάρια, σωστά λιοντάρια της θάλασσας’ μας λέει χωρίς να κρύβει την θλίψη του.

-Στα υποβρύχια μπήκα το 1936. Έκανα στα υποβρύχια ‘’Νηρέας’’, ‘’Πρωτέας’’ και το 1937-1938 μπήκα στο πλήρωμα του ‘Παπανικολή’

-Οι πρώτες πολεμικές εμπειρίες στον ‘Παπανικολή’, πότε άρχισαν?

- Αυτές ήταν πριν τον πόλεμο. Το 1940 το Πάσχα ευρισκόμεθα στην Ναύπακτο, κάναμε γυμνάσια και εκεί δεχθήκαμε την πρώτη επίθεση των Ιταλών, με αεροπορικό βομβαρδισμό. Ο ‘Παπανικολής’ ήταν ελλιμενισμένος. Μας ρίξανε τρεις-τέσσερις βόμβες – που όλες αστοχήσανε – και φύγανε. Το πρώτο επεισόδιο που έγινε.

-Κινδύνους που διατρέξατε ως πλήρωμα με τον ‘Παπανικολή’?

-Ο κίνδυνος είναι πάντοτε σε ένα υποβρύχιο. Και μάλιστα εκείνης της εποχής, με τα ελάχιστα τεχνικά μέσα. Διότι όταν κατεβαίνεις στα 40, 50 μέτρα ή 70 μέτρα βάθος, ένας κακός χειρισμός, ένα λάθος, και το υποβρύχιο γίνεται ένα φέρετρο για όλους. Δεν υπάρχει διάκριση, ο κυβερνήτης να πάρει φέρετρο πολυτελείας και μένα ως κατώτερο να μου δώσουν έναν τενεκέ. Για αυτό όταν είμαστε εν καταδύσει και λαμβάνουμε εντολή από τον υπεύθυνο αξιωματικό, αν δεν είμαστε ψυχή τε και σώματι αποφασισμένοι και προσηλωμένοι στο έργο που θα κάνουμε, θα είναι οι τελευταίες μας ώρες. Ούτε μάνα ούτε πατέρα, ούτε γυναίκα ούτε τίποτα. Προσήλωση και μόνο προσήλωση.

-Ποια ήταν η πιο κρίσιμη αποστολή που ζήσατε μέσα στο υποβρύχιο – θρύλος?

-Την ημέρα που διαλύσαμε την ιταλική νηοπομπή, έξω από το Πρίντεζι, μέσα στη ‘’Mare Nostrum’’ που έγινε ο υγρός τάφος τους.

Η ωραιότερη Χριστουγεννιάτικη βεγγέρα

-Πως φθάσατε μέχρι αυτό το ηρωικό κατόρθωμα και μάλιστα μπαίνοντας στην Αδριατική, μία ανάσα από τις ιταλικές ακτές?

-Θα σας πω. Ο ‘Παπανικολής’, -όπως και τα άλλα υποβρύχια μας, από τις αρχές του πολέμου έβγαινε σε περιπολίες για καθορισμένο χρονικό διάστημα, κάποιες μέρες δηλαδή, και μετά γύριζε πίσω και έβγαινε άλλο υποβρύχιο. Σε όλες τις περιπολίες μας όμως, δεν είχαμε συναντήσει κανένα ιταλικό πλοίο, και κυρίως φορτηγά καράβια που μετέφεραν πυρομαχικά, ενισχύσεις και ανεφοδιασμό στον ιταλικό στρατό στην Αλβανία. Φθάναμε πάντα εν καταδύσει, μέχρι την Κέρκυρα, πιάναμε Αδριατική και καιροφυλακτούσαμε να δούμε ιταλικό πλοίο. Μάταια όμως, και αυτό είχε προβληματίσει τον κυβερνήτη μας, τον ηρωικό Μίλτο Ιατρίδη, και τους αξιωματικούς μας και όλους μας. Δεν μπορεί! Πως στην οργή περνάνε οι φρατέλοι στην Αλβανία?

Ήταν που λες, προπαραμονή Χριστουγέννων του 1940, 12 η ώρα τα μεσάνυχτα. Είμαστε στην επιφάνεια για να ανανεώσουμε τον αέρα. Γιατί τα δικά μας υποβρύχια τότε, ήσαν παλιά και δεν είχαν παροχή οξυγόνου. Τα βράδια λοιπόν, που δεν γινόμασταν αντιληπτοί, έπρεπε να αναδυθούμε στην επιφάνεια και να πάρουμε και να κλείσουμε φρέσκο αέρα μέσα στο υποβρύχιο, για να μπορούμε να κρατήσουμε κάτω στον βυθό την ημέρα κάμποσες ώρες.

Λοιπόν, την ώρα που βγήκαμε επάνω, είμαστε στην επιφάνεια και προχωρούσαμε, συναντάμε ένα ιστιοφόρο ιταλικό που ήταν φορτωμένο με διάφορα ανταλλακτικά μάλλον, τρόμπες και τέτοια, εξαρτήματα για μηχανές και πηγαίνανε γραμμή στην Αλβανία, να εφοδιάσουνε τον ιταλικό στρατό. Το εμβολίσαμε, πήραμε αιχμαλώτους τους 6 Ιταλούς που ήταν το πλήρωμα. Θυμάμαι, ήταν τόσο σκληρό το ξύλο του, που με το χτύπημα, κόλλησε το υποβρύχιο και ύστερα δεν έβγαινε. Και αναγκαστήκαμε λοιπόν να το κάψουμε. Βάλαμε βενζίνη και το κάψαμε, και έτσι ξεκόλλησε το υποβρύχιο.

Από το πλήρωμα λοιπόν, και κυρίως από τον καπετάνιο, που τον ανέκριναν οι αξιωματικοί μας, μάθαμε ότι την επόμενη μέρα πρόκειται να βγει μεγάλη Ιταλική νηοπομπή από το Πρίντεζι με προορισμό την Αυλώνα της Αλβανίας.

Μας πληροφόρησαν – και τότε καταλάβαμε πλέον, γιατί σε όλες τις περιπολίες τις οποίες κάναμε δεν βρίσκαμε κανένα ιταλικό καράβι – Ότι η νηοπομπή καθώς βγαίνει από το Πρίντεζι δεν ακολουθεί πορεία ανατολικά για να περάσει κατευθείαν απέναντι στην Αλβανία, αλλά τραβάει βόρεια επάνω, παράλληλα στις ιταλικές ακτές, πηγαίνει προς Βενετία και από εκεί περνάει απέναντι εκ του ασφαλούς στις Δαλματικές Ακτές (Γιουγκοσλαβία) και μετά κατεβαίνει γιαλό – γιαλό και πηγαίνει στην Αυλώνα της Αλβανίας.

Έχοντας υπόψιν του ο κυβερνήτης, θαρραλέος, και παλικάρι, όλα αυτά πλέον, αψήφησε τους κινδύνους και τραβήξαμε μέχρι κοντά στις ακτές της Ιταλίας και στηθήκαμε και περιμέναμε έξω από το Πρίντεζι.

Ήταν πια παραμονή Χριστουγέννων! Και να ξαφνικά το ωραιότερο Χριστουγεννιάτικο δώρο για εμάς αλλά και την πατρίδα. Στο περισκόπιο του υποβρυχίου, φάνηκε η ιταλική νηοπομπή.

"Όλη την παραμονή των Χριστουγέννων την περάσαμε αμίλητοι στον βυθό για να κάνουμε οικονομία στο οξυγόνο"

Βγήκε η νηοπομπή, συνοδεία αντιτορπιλικών και αεροπλάνων, την αποτελούσαν μεγάλα φορτηγά καράβια, γεμάτα στρατό και πυρομαχικά για να ανεφοδιάσουν τους Ιταλούς στην Αλβανία. Ήταν σε τρεις πτέρυγες. Στην μέση ήταν τα φορτηγά πλοία που κουβαλούσαν τα εφόδια, δεξιά και αριστερά ήταν τα αντιτορπιλικά που τα συνοδεύανε.

Οι χειρισμοί του κυβερνήτη του ηρωικού Μίλτου Ιατρίδη, ήταν πάνω και από τέλειοι και προπαντός ψύχραιμοι, παρά το τεράστιο ρίσκο που έπαιρνε. Γιατί πήγε και χώθηκε ανάμεσα στη δεξιά πτέρυγα της νηοπομπής… και έτσι ακολουθούσαμε κι εμείς την νηοπομπή.

Σβηστές οι μηχανές και μας πήγαινε βόρεια το ρεύμα… εμείς, όλο το πλήρωμα ανάσα.

Όταν έφτασε σε απόσταση βολής, που μπορούσε να χτυπήσει με τις τορπίλες, αμέσως μας διέταξε… 1η τορπίλη, 2η τορπίλη, 3η τορπίλη, 4η τορπίλη…. Και λέγαμε μέσα μας: ‘’Να ετούτη για την Έλλη να και τούτη για την Έλλη’’ Και οι τέσσερις που ρίξαμε πέσανε διάνα και η ιταλική νηοπομπή διαλύθηκε και τέλειωσε το ταξίδι της εκεί που το άρχισε.

Και κάθε φορά τρανταζόμαστε κι εμείς, κι ας ήταν 1,200 – 1,300 μέτρα απόσταση.

Από εκεί και μετά φάνηκε και όλη η τρομερή γνώση του κυβερνήτη, να σώσει το υποβρύχιο με το πλήρωμα του, γιατί μόνη η γενναιότητα και η ανδρεία δεν φθάνει. Χτύπησες! Μπράβο. Πρέπει και να φύγεις ζωντανός τώρα! Κι αυτό είναι πιο δύσκολο από το πρώτο, δηλαδή, το χτύπημα.

Με σταματημένες μηχανές εν καταδύσει ‘χορεύαμε’ όλη τη μέρα, καθώς τρανταζόμαστε από τις εκρήξεις των βομβών που μας ρίχνανε βροχή τα αντιτορπιλικά του εχθρού

Πήρε ο κυβερνήτης την σωστή θέση και οι βόμβες που μας ρίξανε βροχή, σκάγανε δίπλα μας, χωρίς όμως να μας χαλάνε.

Αν είσαι στα 30 μέτρα και σε βομβαρδίζουν από πάνω τα αεροπλάνα και από τη θάλασσα σου ρίχνουν βόμβες τα αντιτορπιλικά, επόμενο ήταν να φοβόμαστε και ας μην το έδειχνε κανείς. Επειδή δεν είχαμε αισθανθεί άλλη φορά τον κίνδυνο τόσο κοντά. Αλλά εκεί που είμαστε δεν μας βρίσκανε οι βόμβες γιατί έπρεπε να κατέβουν 100 μέτρα βάθος με την πίεση του νερού (κάθε 15 μέτρα έχει 1 ατμόσφαιρα πίεση) και έτσι να ελευθερωθεί ο επικρουστήρας και η βόμβα να εκραγεί. Ο Ιατρίδης κατάφερε να μείνει 30 μέτρα κάτω από τα φλεγόμενα φορτηγά. Η βόμβα που έσκαγε στα 100 μέτρα είχε 50 μέτρα ακτίνα δράσης. Εμείς δεν είχαμε άμεσο κίνδυνο, γιατί είχαμε 20 – 30 μέτρα περιθώριο αλλά δεν παύει όμως να ‘’χορεύαμε’’ όπως τρανταζόμασταν από τις εκρήξεις κάτι που μπορούσε να κάνει ζημιά στο παλιό σκαρί του ‘Παπανικολή’. Αλλά ο μεγαλύτερος κίνδυνος, ακόμα κι από τις βόμβες ήταν να μας κρατήσουν εκεί, καθηλωμένους με τις ώρες και να πεθάνουμε από έλλειψη αέρα, γιατί το οξυγόνο από ώρα σε ώρα τελείωνε. Ε λοιπόν αυτό το τρέμαμε πιο πολύ κι από τις βόμβες.

Ακριβώς στην πορεία επάνω, ήρθε μια βόμβα και σταμάτησε στο πρυμναίο διαμέρισμα του υποβρυχίου. Ήμουν υπεύθυνος και ειδοποίησα αμέσως ‘ύποπτο αντικείμενο από πάνω’. Και μόλις το υποβρύχιο πήρε κλίση άρχισε να κατρακυλάει η βόμβα, πήγε στον βυθό και εξερράγη.

Το ευτύχημα είναι, ότι τα ρεύματα στην Αδριατική, μας παρέσυραν προς τον βορρά, προς Βενετία δηλαδή… και θυμάμαι όταν νύχτωσε, βγήκαμε στην επιφάνεια. Επιτέλους Αέρας! Είχαμε βρεθεί στις Δαλματικές Ακτές, στον Αγιάννη της Μεντούης (Γιουγκοσλαβία).

Η μεγαλύτερη επιτυχία του ‘Παπανικολή’ ήταν αυτή. Τώρα τι να σας πω. Η χαρά μας δεν λέγεται, τι να περιγράψω, τις φωνές τα γέλια και τα δάκρυα μαζί και τα ‘’Χριστός γεννάται σήμερον’’, θαρρώ πως δεν περιγράφονται με λόγια. Αυτή η Χριστουγεννιάτικη βεγγέρα ήταν η ωραιότερη της ζωής μας. Και της μαχόμενης Ελλάδας φυσικά.

-Άλλο κατόρθωμα που ζήσατε με τον Παπανικολή?

-Το 1941 ήτανε που χτυπήσαμε ένα ιταλικό φορτηγό πλοίο, με εφόδια. Και αυτή ήταν η τελευταία μου πολεμική εμπειρία, με τον θρυλικό ‘Παπανικολή’ γιατί εγώ δεν έφυγα μαζί του για την Μέση Ανατολή. Και θα εξηγήσω γιατί….. Μετά από αυτό το χτύπημα το 1941, όταν τελείωσε η περιπολία μας και γυρίζαμε, 5 – 6 άτομα είχαμε πάθει σκορβούτο. Βγήκαμε λοιπόν και μας πήγαν στο νοσοκομείο. Όταν μπήκαν οι Γερμανοί μας βρήκαν στο νοσοκομείο. Στο Παλαιό Φάληρο, ήταν ένα ξενοδοχείο, ‘Λίντο’ το λέγανε, και το είχαν μετατρέψει σε νοσοκομείο του Ναυτικού. Εκεί μας πήγανε και μάλιστα όταν μπήκαν οι Γερμανοί, ήρθαν να μας διώξουν. Επικεφαλής ήταν ένας Γερμανός ταγματάρχης γιατρός.

Η νοσοκόμα που μας περιποιόταν ήταν Γερμανίδα, και μάλιστα κοίταξε να δεις, ήταν γυναίκα Έλληνα αξιωματικού του Ναυτικού, που είχε σκοτωθεί στο υποβρύχιο ‘Πρωτέας’ το οποίο βυθίστηκε στην Αδριατική αύτανδρο. Και ο άντρας της ήταν μέσα σε αυτούς τους ήρωες. Είπε λοιπόν στον Γερμανό αξιωματικό, άπταιστα στη γλώσσα του, ‘Μα κύριε ταγματάρχη, αυτοί είναι ήρωες του υποβρυχίου ‘Παπανικολής’ και του εξήγησε.

Τορπίλη 1 έτοιμη, σωλήνας 1 να βάλει. Πυρ! Αμέσως εμείς διώχνουμε την τορπίλη και αναφέρουμε: <<σωλήνας 1 έβαλε>> Σωλήνας 2… Μέχρι που ρίξαμε 4 τορπίλες όλες διάνα, και η ιταλική νηοπομπή τέλειωσε το ταξίδι της εκεί που το άρχισε

Ο Γερμανός, μπορώ να πω ότι στάθηκε σε στάση προσοχή και είπε, ‘Τιμώ τους ήρωες, καταλαβαίνετε ότι είστε υπό κατοχή και ο γερμανικός στρατός έχει ανάγκη από φροντίδα. Πρέπει να φύγετε’. Και μας βγάλανε…

Ο Νικόλαος Τασιάκος το 1943 διέφυγε στη Μέση Ανατολή για να αναπνεύσει τον αέρα της Ελευθερίας και να συνεχίσει να μάχεται για την Πατρίδα.

Γιώργος Λεβιθόπουλος